Castoreum - czym to pachnie?

Od wieków, zarówno w lecznictwie, jak i w dziedzinach zajmujących się upiększaniem, odmładzaniem i produkcją zapachów, stosuje się surowce pochodzenia roślinnego, zwierzęcego oraz mineralnego.

            Surowcami zwierzęcymi wykorzystywanymi w przemyśle perfumeryjnym są: ambra, strój bobrowy, piżmo oraz cybet. Jest jeszcze niechlubny skatol...

            W tym poście chciałabym napisać, co nieco, o stroju bobrowym. 

Bóbr - bohater posta (źródło: waza.org)

 Strój bobrowy (castoreum, kastoreum) jest oleistą, gęstą wydzieliną gruczołów okołoodbytniczych obu płci bobra (wg innych źródeł nazwa ta dotyczy nie wydzieliny, ale gruczołów). Po wysuszeniu przyjmuje postać czerwonobrązowego proszku. Bóbr jest „bohaterem” wielu ludowych powiedzeń. Jednym z nich jest powiedzenie, które funkcjonowało w XIX wieku (obecnie nie spotkałam się z nim) brzmiące następująco: „Okupić się jako bóbr strojami”. Jest to powiedzenie właśnie o stroju bobrowym. Niegdyś żyto w przekonaniu, że bóbr podczas ucieczki przed myśliwymi odgryzał sobie gruczoły analne, gdyż wiedział, że to dlatego go gonią. Innym powiedzeniem aktualnym do dziś jest: „płacze jak bóbr”, a to dlatego, iż mniemano, że bóbr ścigany lub złapany, płacze.

            Bobry od dawna były cennymi łupami. A to ze względu na skórę, z której szyto czapki, a to ze względu na pyszne mięso, jak również przez strój bobrowy. Bobrowe zęby noszono jako amulety przeciw chorobom. Polowania na bobry doprowadziły niemal do wyginięcia gatunku w Polsce, dlatego gatunek objęto ochroną. Obecnie bóbr europejski jest chroniony w prawie każdym państwie Europy.

            Stój bobrowy jest potrzebny zwierzętom do natłuszczania futra, co chroni je przed niekorzystnymi warunkami zewnętrznymi. A po co nam, ludziom? Kiedyś wydzielina była uniwersalnym lekarstwem, później stała się jednym ze składników perfum. 

Strój bobrowy był wykorzystywany już w starożytności. Był jednym z cenniejszych artykułów handlowych. W medycynie generalnie uznawano 2 rodzaje stroju bobrowego: strój bobrowy rosyjski, zwany też syberyjskim (z bobra rosyjskiego) oraz strój bobrowy kanadyjski (amerykański, angielski). Stosowano go „na kaszel”, w celu „wypędzenia” łożyska u kobiety rodzącej oraz w przypadku innych chorób. Jego skuteczność była wątpliwa i kontrowersyjna. Aplikowały go sobie osoby bogate, które stać było na cudowne panaceum. Sam zakup preparatu „uleczał” (efekt placebo). Jak wiadomo, im coś droższe, trudniej dostępne i tajemnicze, tym bardziej pociągające...

            Strój bobrowy ma niesamowicie silny, przenikliwy zapach, kojarzony z piżmem. Zawiera olejek eteryczny, lotne fenole, kastorynę, żywicę bobrową, kwas benzoesowy i salicylowy, kwas moczowy, amoniak, salicynę i inne składniki.

            W przemyśle perfumeryjnym stosowany w postaci nalewki alkoholowej, jako wyciąg lub absolut. Jest jednym z utrwalaczy zapachu w perfumach; sam daje nutę ciepłą, waniliową, zwierzęcą, zbliżoną do skórzanej. Stosowany jako dodatek do perfum orientalnych, męskich i szyprowych.

            Kastoreum stosuje się także w przemyśle spożywczym jako „aromat naturalny” – waniliowy, truskawkowy i malinowy...aż strach pomyśleć...ciekawe, czy tak chętnie wcinalibyśmy lody, cukierki, budyń albo pilibyśmy niektóre napoje, gdybyśmy wiedzieli, że tam czają się wydzieliny gruczołków bobra.

            Zapewne w zależności od regionu stosuje się kastoreum naturalne lub syntetyczne.